„Hurra! Górą nasi! […] dziś znowu słońce świeci nad ziemią, naprawdę już polską”. Wspomnienia sprzed wieku. Plebiscyt i III powstanie śląskie

Description

„[…] Narodowa Organizacja Kobiet wysłała do powiatu gliwickiego, jako propagatorkę polskości, Janinę Grabińską, młodą dziewczynę z ziemiańskiej rodziny pochodzącą spod Łowicza. Autorka pamiętnika, a w zasadzie dziennika, bo zapiski robione były na bieżąco, podczas pobytu na Górnym Śląsku, w niewielkiej książeczce zawarła niezwykle interesujące spostrzeżenia. Przede wszystkim możemy poznać sytuację panującą w kilku wsiach powiatu gliwickiego, rozgrywające się wydarzenia, jak choćby wiece i zebrania polskie, i próby udaremnienia ich organizacji przez Niemców. Doskonale ilustrują one skomplikowane relacje narodowościowe na obszarze plebiscytowym.Sporo miejsca poświęca również autorka nastrojom ludności polskiej, nadziei na przyłączenie do Polski i obawom, że głosowanie zostanie przegrane. Janina Grabińska przebywała na Górnym Śląsku do ogłoszenia cząstkowych wyników plebiscytu.

Roman Horoszkiewicz, autor wspomnień z III powstania śląskiego, zaprawiony w bojach kapitan piechoty Wojska Polskiego (I Kompania Kadrowa, udział w wojnie 1920 r.) przybył na Górny Śląsk w maju 1921 roku skierowany przez Komitet Pomocy dla Górnego Śląska. Przyjechał, by wziąć udział w III powstaniu śląskim, którego bezpośrednią przyczyną wybuchu było niezadowolenie Polaków z proponowanego po plebiscycie podziału Górnego Śląska. W powstaniu pełnił funkcję zastępcy dowódcy 10. Pułku powstańczej piechoty. Swoje wspomnienia spisał po z górą 35 latach od przywołanych wydarzeń, wspomagając pamięć ocalałymi rozkazami dziennymi z czasu powstańczego zrywu. Okiem żołnierskim ocenia, czasem krytycznie, zarówno zachowanie szeregowych powstańców, jak również decyzje podejmowane przez dowodzących.”

Z Wprowadzenia Krzysztofa Kleszcza

Spis treści

Wprowadzenie

Janina Grabińska, Na froncie górnośląskim (z pamiętnika delegatki)
Roman Horoszkiewicz, Wspomnienia z III powstania śląskiego

Indeks nazwisk
Indeks miejscowości