Prószków od czasów najdawniejszych do współczesności

Opis

Spis treści

Wstęp

I. Kontekst historyczny – Śląsk Opolski i jego dzieje 
1. Śląsk od czasów najdawniejszych do początków XX wieku
2. I wojna światowa i jej konsekwencje dla Górnego Śląska
3. Górny Śląsk przed plebiscytem – pod jurysdykcją Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej od 11 lutego 1920 do 10 lipca 1922 roku
4. I i II powstanie śląskie (1919 i 1920 rok)
5. Plebiscyt na Górnym Śląsku 20 marca 1921 roku
6. III powstanie śląskie w 1921 roku
7. Podział obszaru Górnego Śląska między Polskę i Niemcy (1921–1922)
8. Śląsk Opolski w Niemczech w latach międzywojennych i podczas II wojny światowej
9. Opanowanie Śląska Opolskiego przez Armię Czerwoną w pierwszej połowie 1945 roku
10. Śląsk Opolski po II wojnie światowej

II. Prószków – osada (w średniowieczu) – miasteczko (od 25 kwietnia 1560 do 1853 roku) – miasto (od 1 stycznia 2004 roku) 
1. Nazewnictwo
1.1. Nazwy Prószkowa w ciągu dziejów
1.2. Nazwy poszczególnych części (dzielnic) i ulic Prószkowa
2. Środowisko naturalne Prószkowa
2.1. Położenie geograficzne
2.2. Stosunki wodne
2.3. Warunki klimatyczne
2.4. Warunki glebowe
2.5. Fauna i flora
3. Odkryte archeologicznie najstarsze ślady człowieka na obszarze Prószkowa
4. Średniowieczne początki Prószkowa – rycerska osada przyzamkowa
5. Prószków prywatnym miasteczkiem Prószkowskich od 1560 roku
5.1. Średniowieczne lokacje miast na prawie niemieckim
5.2. Nadanie Prószkowowi praw miejskich (miasteczka) przez cesarza Ferdynanda I Habsburga 25 kwietnia 1560 roku8
5.3. Herb Prószkowa
6. Prószków w granicach Królestwa Prus od 1740 roku
7. Układ urbanistyczny Prószkowa i jego mieszkańcy na przełomie XVIII i XIX wieku
8. Obraz Prószkowa w XIX wieku
9. Społeczność Prószkowa w świetle danych z ksiąg adresowych w początkach XX wieku
10. Prószków a plebiscyt górnośląski i III powstanie śląskie w 1921 roku
11. Lata narodowego socjalizmu (1933–1939)
12. Prószków w latach II wojny światowej (1939–1944)
13. Prószków w okresie działań zbrojnych frontu wschodniego (styczeń–marzec 1945 roku) i przejęcie władzy przez administrację polską
13.1. Wejście Armii Czerwonej na Śląsk Opolski pod koniec stycznia 1945 roku
13.2. Walki na przedpolach Prószkowa
13.3. Masakra ludności cywilnej i księży w rejonie Prószkowa po wejściu Armii Czerwonej
13.4. Prószków w obliczu zbliżających się walk frontowych
13.5. Wejście Armii Czerwonej do Prószkowa (19 marca 1945 roku)
13.6. Prószków pod sowiecką władzą wojskową
13.7. Pofrontowa wywózka mężczyzn do pracy przymusowej w ZSRR
13.8. Śmiertelne żniwo wojny
13.9. Przejęcie Prószkowa przez administrację polską
14. Prószków w okresie powojennym
14.1. Weryfikacja narodowościowa i wysiedlenie ludności niemieckiej po wojnie
14.2. Niepokoje czasu powojennego
14.3. Struktury administracji lokalnej (samorządowej) w Prószkowie
14.4. Ważniejsze zjawiska i wydarzenia
15. Prószków współcześnie

III. Prószkowscy – właściciele Prószkowa 
1. W zamierzchłych czasach
2. W służbie książąt opolskich
3. Droga na szczyty – na służbie u Habsburgów
4. Do końca wierni katolickim Habsburgom i Kościołowi (1584–1769)
5. Herb rodu Prószkowskich
6. Posiadłości ziemskie Prószkowskich od XIV do XVIII wieku
7. Fundacje świeckie Prószkowskich na Śląsku i Morawach
7.1. Zamek w Prószkowie
7.2. Zimnice Małe – dawny zamek Prószkowskich
7.3. Zamek w Białej k. Prudnika
7.4. Szkoła elementarna i szpital w Prószkowie
7.5. Manufaktura fajansów w Prószkowie
7.6. Kamienica przy Małym Rynku 7 w Opolu
7.7. Zamek Staré Hradý na Morawach
7.8. Zamek Hradec nad Moravicí na Morawach
7.9. Grobniki k. Głubczyc – zamek – komturia joannitów
8. Fundacje kościelne Prószkowskich
8.1. Kościół parafialny pw. św. Jerzego w Prószkowie
8.2. Fundacja wikarialna
8.3. Dawna kaplica Prószkowskich w kościele Franciszkanów w Opolu
8.4. Kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Babicach k. Głubczyc
8.5. Kaplica pw. św. Aleksego w Opolu
8.6. Dary Prószkowskich na wyposażenie kościoła parafialnego w Prószkowie
9. Kolekcjonerska pasja Prószkowskich
10. Prószkowscy jako miłośnicy nauki i muzyki
11. Koniec męskiej linii rodu Prószkowskich – tragiczna śmierć Leopolda w 1769 roku
12. Dwa testamenty Leopolda Prószkowskiego – z 1767 i 1769 roku
13. Losy schedy po Prószkowskich w latach 1769–1945

IV. Zamek w Prószkowie
1. Pierwszy zamek drewniany i drugi murowany
2. Zrujnowanie zamku w 1644 roku i jego odbudowa w latach 1677–1683 – trzeci zamek w kształcie współczesnym
3. Zamek w Prószkowie po 1769 roku
4. Ostatnie prace renowacyjne w prószkowskim zamku

V. Zakłady dobroczynne w Prószkowie od lat 1575–1578 do czasów współczesnych 
1. Najstarszy przytułek (szpital) dla chorych i starców z lat 1575–1578
2. Drugi z kolei przytułek (szpital) dla chorych i starców z 1696 roku
2.1. Budynek przytułku
2.2. Oratorium św. Floriana w latach 1704–1856
2.3. Funkcjonowanie przytułku
3. Trzeci z kolei dom opieki dla chorych i starców z 1865 roku
4. Czwarty z kolei zakład opieki dla niepełnosprawnych i szpital w zamku prószkowskim w latach 1929–1930
4.1. Utworzenie i początki Zakładu św. Józefa i szpitala
4.2. Zakład św. Józefa w latach w III Rzeszy i II wojny światowej
5. Szpital i Zakład św. Józefa w latach 1949–1952
6. Prószkowski Dom Pomocy Społecznej dla Dorosłych po 1989 roku

VI. Dawna gospodarka rolna, leśna oraz zakłady przemysłu rolno-spożywczego 
1. Domena, czyli majątek ziemski w Prószkowie w latach 1783–1949
2. Browar działający przy domenie
3. Gorzelnia przy domenie
4. Cegielnia przy domenie
5. Manufaktura fajansu w Prószkowie w latach 1764–1853
5.1. Okoliczności powstania manufaktury
5.2. Manufaktura za Leopolda Prószkowskiego (1764–1769)
5.3. Manufaktura w czasach Dietrichsteinów (1769–1783)
5.4. Manufaktura fajansów jako własność Królestwa Prus (1784–1821), a później własność prywatna (1821–1853)
5.5. Infrastruktura fajansarni
5.6. Pracownicy fajansarni
5.7. Wyroby manufaktury prószkowskiej
5.8. Zabytki pochodzące z prószkowskiej manufaktury
5.9. Wykaz pracowników fajansarni w Prószkowie
5.10. Artyści związani z fajansarnią
6. Gospodarka leśna – Nadleśnictwo Prószków
6.1. Gospodarka prószkowskimi lasami od średniowiecza do połowy XVIII wieku
6.2. Administracja i gospodarka lasów prószkowskich od połowy XVIII wieku

VII. Szkolnictwo 
1. Szkoła podstawowa w Prószkowie (1575–1945)
1.1. Szkolnictwo elementarne na Śląsku w czasach austriackich i pruskich (1575–1945)
1.2. Katolicka Powszechna Szkoła Elementarna w Prószkowie
1.3. Szkoła przyseminaryjna w Prószkowie
1.4. Przedszkola w Prószkowie
1.5. Rolnicza Szkoła Dokształcająca dla Chłopców
2. Szkoła podstawowa w latach 1945–2020
2.1. Wznowienie działalności szkoły po zakończeniu wojny w 1945 roku
2.2. Rozbudowa szkoły
2.3. Kierownictwo szkoły i jej nauczyciele w okresie powojennym
2.4. Szkoła podstawowa współcześnie
3. Publiczna Elementarna Szkoła Ewangelicka w Prószkowie (1799–1945)
3.1. Utworzenie szkoły ewangelickiej
3.2. Budynek szkoły i jej uposażenie
3.3. Zarząd szkoły, obwód szkolny
3.4. Nauczyciele szkoły i ich uposażenie
3.5. Liczba uczniów
3.6. Koniec szkoły ewangelickiej
4. Królewska Akademia Rolnicza w Prószkowie w latach 1847–1881
4.1. Kontekst gospodarczy i polityczny utworzenia akademii
4.2. Organizacja Akademii Rolniczej
4.3. Program nauczania
4.4. Studenci akademii
4.5. Wykładowcy
4.6. Osiągnięcia
4.7. Likwidacja akademii
5. Pomologia w Prószkowie (1868–1944–2021)
5.1. Instytut Pomologiczny w Prószkowie (1868–1944)
5.2. Pomologia po II wojnie światowej
6. Instytut Mleczarski (1878–1917) i Szkoła Dojarzy (1932–1945) w Prószkowie
6.1. Instytut Mleczarski (1878–1917)
6.2. Szkoła Dojarzy (1932–1945)
7. Królewska Szkoła Leśna w Prószkowie (1882–1907)
7.1. Kształcenie służb łowiecko-leśnych do XVIII wieku
7.2. Leśne szkoły mistrzów kształcące w Niemczech leśników w XIX i w początkach XX wieku
7.3. Królewska Szkoła Leśna w Prószkowie (1882–1907)
8. Królewskie Seminarium Nauczycielskie w Opolu i Prószkowie (1874–1888–1922)

VIII. Kościół i parafia katolicka w Prószkowie 
1. Czym jest kościół (świątynia) katolicka
2. Najstarsze kościoły na Śląsku
3. Kościół w Prószkowie w średniowieczu – pierwszy, drewniany, a po nim drugi, murowany, wzniesiony w latach 1575–1578
4. Ustanowienie parafii prószkowskiej w 1582 roku, kościoły do niej dołączone i zasięg terytorialny parafii
5. Wyburzenie drugiego kościoła w 1687 roku i wzniesienie w tym samym miejscu w latach 1687–1688 trzeciej z kolei (a drugiej murowanej) świątyni parafialnej, która funkcjonuje współcześnie
6. Ważniejsze remonty kościoła
7. Patrocinium, czyli wezwanie (titulus ecclesiae) kościoła parafialnego w Prószkowie – dawniej pw. św. Jerzego i św. Bartłomieja, współcześnie pw. św. Jerzego
8. Patroni i kolatorzy, uposażenie materialne parafii
8.1. Patronat i kolatura
8.2. Uposażenie parafii
9. Fundacje mszalne Prószkowskich
10. Plebania w Prószkowie
10.1. Dawna i współcześnie istniejąca plebania
10.2. Remonty plebanii w ostatnim półwieczu
11. Cmentarz parafialny w Prószkowie
12. Mieszkańcy parafii
12.1. Liczebność mieszkańców i stosunki wyznaniowe
12.2. Język duszpasterstwa
13. Księża w parafii prószkowskiej
13.1. Proboszczowie
13.2. Wikarzy w Prószkowie i lokaliści w Zimnicach Wielkich
13.3. Księża – nauczyciele w Seminarium Nauczycielskim w Prószkowie
13.4. Powołania do stanu duchownego z parafii prószkowskiej
14. Wybrane ciekawostki z życia parafii
14.1. Dzwonienie „przeciw Turkom” i na pamiątkę wielkiego pożaru Prószkowa w XVIII wieku
14.2. Prószkowska Kongregacja Mariańska i jej skład osobowy w 1926 roku
14.3. Dawniejsza katecheza i zwyczaj chrzestny
14.4. Prószkowski karczmarz Mateusz Recala i jego pobożne fundacje w pierwszej połowie XVIII wieku

IX. Kościół św. Jerzego w Prószkowie jako zabytek architektury i sztuki barokowej 
1. Kościół parafialny pw. św. Jerzego w Prószkowie
2. Dekoracja sztukatorsko-malarska wewnątrz kościoła pw. św. Jerzego
3. Ołtarz główny kościoła pw. św. Jerzego
4. Tabernakulum w ołtarzu głównym
5. Dwa ołtarze boczne – Świętej Rodziny i św. Franciszka
6. Ambona
7. Dekoracja loży kolatorskiej
8. Ołtarz boczny Matki Boskiej Różańcowej
9. Empora z instrumentem organowym
10. Cztery figury świętych na ścianach kościoła
11. Figury św. Piotra i św. Pawła w prezbiterium
12. Chrzcielnica
13. Krucyfiks z figurą Jezusa Ukrzyżowanego
14. Figura Chrystusa Zmartwychwstałego
15. Obraz Matka Boska z Dzieciątkiem
16. Stacje Drogi Krzyżowej
17. Figura św. Jana Nepomucena na placu kościelnym
18. Wielki krzyż z marmuru na placu kościelnym
19. Dwie pamiątkowe tablice w kruchcie kościoła

X. Wieś Przysiecz – filia parafii prószkowskiej 
1. Położenie geograficzne i układ urbanistyczny Przysieczy
2. Nazwy Przysieczy w historii
3. Z dziejów Przysieczy
4. Ofiary wojen
4.1. Wojny w XIX wieku
4.2. Przysieczanie polegli podczas I wojny światowej
4.3. Przysieczanie polegli podczas II wojny światowej
4.4. Ofiary sowieckich deportacji w głąb ZSRR na wiosnę 1945 roku
5. Krzyże i kapliczki przydrożne w Przysieczy
6. Tradycje kultywowane w Przysieczy
7. Cmentarz i kościół w Przysieczy
7.1. Cmentarz z 1920 roku
7.2. Kościół z 1925 roku

XI. Gmina ewangelicka w Prószkowie w latach 1783–1945–1978 
1. Reformacja Marcina Lutra w Niemczech
2. Reformacja na Śląsku
3. Reformacja w Opolu
4. Pierwsi luteranie w Prószkowie
5. Gmina ewangelicka w Prószkowie i jej pastorzy do II wojny światowej
6. Zasięg terytorialny i liczebność prószkowskiej gminy ewangelickiej
7. Zbór (kościół) ewangelicki w Prószkowie
8. Cmentarz ewangelicki w Prószkowie

XII. Diaspora żydowska w Prószkowie do 1945 roku 
1. Żydzi na Śląsku
2. Sztetl w Białej – miasteczku należącym do Prószkowskich
3. Diaspora żydowska w Prószkowie od XVI do połowy XX wieku
4. Ludność żydowska na Śląsku Opolskim w latach III Rzeszy Niemieckiej (1933–1945)
5. Niemiecki Obóz Pracy Przymusowej dla Żydów w Jaśkowicach k. Prószkowa w latach II wojny światowej
6. Prószkowski refleks Holocaustu

Aneksy