Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska został pomyślany jako pierwsza większa próba syntetycznego i wszechstronnego odtworzenia i zinterpretowania nazewnictwa geograficznego Śląska – ważnego regionu Polski o niezwykle skomplikowanej przeszłości historycznej. Ukazuje on prawdę historyczną o ziemiach, na które wielki wpływ wywarła postępująca od zachodu kolonizacja (XIII-XIV w.) i germanizacja (XVIII-XX w.).

Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska został zainicjowany i włączony do planów naukowych Instytutu Śląskiego działającego po II wojnie światowej we Wrocławiu już w 1946 r. przez prof. Stanisława Rosponda. Od 1957 r. edycja ta opracowywana jest w Instytucie Śląskim w Opolu. Słownik obejmuje szeroki wachlarz nazw geograficznych, począwszy od nazw miast, wsi, osad, przysiółków, pól, lasów, dróg, młynów, hut, kopalń, aż po nazwy wodne (rzeki, potoki, rowy, jeziora, stawy itp.).

Zakres terytorialny i chronologiczny słownika jest również bardzo szeroki. Zawiera on nazewnictwo geograficzne Śląska w jego granicach historycznych ustalonych przez Władysława Semkowicza i Stanisława Arnolda. Chronologicznie materiał słownikowy liczy ponad 1000 lat, tj. od zapisów Geografa Bawarskiego po czasy współczesne. Zapisano tu nazwy polskie, niemieckie, czeskie i łużyckie.

Materiałów do historii nazewnictwa śląskiego zachowało się bardzo dużo. Na potrzeby słownika rozpisano te, które znajdują się w kraju, jak i poza jego granicami (Czechy, Niemcy). Hasła słownikowe przedstawiają historię miejscowości w świetle zapisów i składają się z następujących części:

1) współczesnej nazwy urzędowej, wariantów nazw niemieckich (starszych i późniejszych) oraz innych wariantów polskich, charakteru obiektu i jego lokalizacji;

2) materiału historycznego ułożonego w kolejności chronologicznej z podaniem transliteracji formy, roku zapisu, skrótu źródła, tomu i strony, ewentualnie numeru dokumentu;

3) opisu etymologicznego nazwy wyjaśniającego jej pochodzenie i znaczenie, budowę słowotwórczą i zmiany historyczne.

Przytoczone przykłady najlepiej przybliżą zasady redakcyjne:

ŚWIĘTA KATARZYNA, -ej -y (Kattern), n. prz. Katarzyna, Katarzyń, Katarzynin, wś-gm., pow. wroc., dlnśl.: sancte Katherine 1257 SU III 169, ad sanctam Katherinam nuncupatur 1260 SU III 215; Dorf St. Katherinam 1264 CS VII/2, 132; et agros sancte Katherine 1282 SU V 383, in villa Ad Sanctam Katherinam 1295 SU VI 149, des Dorfes Ad Sanctam Katherinam 1299 SU VI 376; villa S. Katherine 1307 CS XVI 119, S. Katherina 1309 CS XVI 145, S. Catharina 1314 CS XVI 265, ad sanctam Katharinam 1317 CS XVIII 61, St. Katharina 1329 CS XXII 202,de Sancta Katherina 1331 CS XXIX 137, de Sancta Katherina 1338CS XXX 16 i 1339 CS XXX 67; zu S. Kattherin 1444 RF III 291, S. Katthrin1525 RF III 294; Cathern 1666/67 J I 399, Cathern 1687/88 J II 579 i 587; Cathern 1743 WAPWr 1, 66; Cattern 1795 Z XII 170; (1257Hereditas sancte Katherine, 1282 Sancta Katherina, 1295 Villa ad St. Catharinam, 1312 Catharin) Kattern 1845 K 277; Kattern 1887 A 50; Św.Katarzyna 1896 D 90; Kattern, Św. Katarzyna 1900 Myc 30, 67; Kattern Geistlich + Westlich 1919 SOV 116, Kattern 1941 SOV 172; n. prz.Katarzynin, Katarzyna, Katarzyń 1945 Sic I; Święta Katarzyna 1946 M.P. 142; R s.v.; PRL 1145; Wyk III 437; SpisM II 160.
N. kult. od patronki miejscowego kościoła. Średniowieczne łac. zapisy tej n. wskazują, że pierw. miała pol. brzmienie. Dopiero później n. ta uległa zniemczeniu. Jeszcze w drugiej połowie XIX w. ludność polska nazywała ją Świętą Katarzyną. O tej polskiej wsi pisał J. S. Bandtkie (1821): Katarzyna (Kattern) wieś należy do parafii ewangelickiej św. Krzysztofa we Wrocławiu, gdzie co niedziela z rana bywa nabożeństwo polskie. Por. też czes. n. Svatá Kateřina.
ŚLESZÓW, -owa (Tscheschenheide, Birkenhain), n. prz. Wojciechów, teżŚlęszów, Śleszyn (URM), wś, gm. Jemielno, pow. gór., dlnśl.: Slesow1310 CS XVI 166; Schlaswiz siehe Tscheschenheide 1787 Z VII 262; (1310 Slesow) Tscheschenheide, auch Schlaschwitz, Schlasswitz 1845 K 695; Schlasswitz 1900 Myc 82; Birkenhain 1937 AOrt;Tscheschenheide, j. Birkenhain 1941 SOV 493; n. prz. Wojciechów 1945 Sic I; Śleszów R s.v.; PRL 1136; Wyk III 421; SpisM II 156.
N. dzierż. Ślesz-ów z przyr. -ów od n. os. Ślesz, por. Śleszowice wyżej. Niem. Birkenhain `zagajnik brzozowy` (por. die Birke `brzoza`, der Hain`zagajnik`)ustalona przez władze hitlerowskie w 1937 r. Por. też n. m.Śleszyn, Ślesino w woj. bydgoskim.

Ukazały się wszystkie planowane tomy w liczbie 16 wraz z suplementem A-Ż (tom 17).

W skład zespołu redagującego słownik wchodzą:

• dr hab. Stanisława Sochacka, prof. IŚ
• dr Monika Choroś
• mgr Łucja Jarczak

Wykaz ich ważniejszych publikacji:

Stanisława Sochacka

1. Śląskie nazwy miejscowe typu Kolonowskie, Zawadzkie. „Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, Wrocław 1965, t. 5, s. 165-179.

2. Wyrażenia przyimkowe jako struktura nazewnicza. „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu”, Opole 1969 dr. 1970 „Językoznawstwo” z. 4, s. 77-128.

3. Listy Lucjana Malinowskiego do Jarosława Golla. Przyczynek do dziejów polsko-czeskich kontaktów naukowo-kulturalnych w drugiej połowie XIX wieku, Opole 1975, 207 s.

4. Lucjan Malinowski a Śląsk. (Działalność śląskoznawcza, teksty ludoznawcze). [Aut.]: Jerzy P o ś p i e ch, …, Opole 1976, 228 s.

5.  Działalność slawistyczna Władysława Nehringa na tle epoki. Opole 1980, 191 s.

6. Polskie nazwy terenowe na XIX-wiecznych mapach katastralnych powiatu strzeleckiego. „Kwartalnik Opolski”, Opole 1989, R. 35, nr 1, s. 32-39.

7. Pogranicze polsko-czeskie w świetle nazw miejscowych. (Analiza wpływów czeskich). „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie”, Częstochowa1995, „Językoznawstwo” z. 3, s. 13-23.

8. Łużyckie nazwy miejscowe na pograniczu polsko-niemieckim (zarys problematyki). W: Obraz językowy słowiańskiego Pomorza i Łużyc. Pogranicza i kontakty językowe. Pod red. Jadwigi Zieniukowej. Warszawa 1997, s. 111-120.

9. Słowiańsko-niemieckie stosunki nazewnicze w ziemi kłodzkiej w średniowieczu. W: Wort und Name im deutsch-slavischen Sprachkontakt. Ernst Eichler von seinen Schülern und Freuden. Hrsg. von Karlheinz Hengst, Dietlind Krüger, Hans Walther.Köln; Weimar; Wien: Böhlau Verlag 1997, s. 391-401.

10. Uwarunkowania kulturowo-religijne nadawania imion w zgromadzeniach zakonnych (na przykładzie Śląska). „Studia Śląskie”, Opole 2001, t. 60, s. 113-128.

11. Polskie nazwy miejscowe i terenowe od podstawy szyba (*šiba) na tle porównawczym. W: Animizacja i apelatywizacja. Red. nauk. Zofia Abramowicz, Elżbieta Bogdanowicz. Białystok 2006, s. 231-240.

Monika Choroś i Łucja Jarczak

1. Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska polsko-niemiecki i niemiecko-polski, Opole 1995, 180 s.

2. Veränderungen von Orts- und Personennamen in Schlesien vor und nach dem Zweiten Weltkrieg. W: „Wach auf mein Herz und denke“. Zur Geschichte der Beziehungen zwischen Schlesien und Berlin-Brandenburg von 1740 bis heute. Wiss. Red.: Arno Herzig, Wiesław Lesiuk. Berlin; Opole 1995, s. 458-469.

3. Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska polsko-niemiecki i niemiecko-polski, Opole 1996, 222 s. (Aut.: Monika Choroś, Łucja Jarczak i Stanisława Sochacka).

4. Niemieckie elementy w śląskich nazwach miejscowych. W: Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Pod red. Zbigniewa Mazura, Poznań 1997, s. 417-431.

5. Wykaz przejściowych nazw miejscowych na Opolszczyźnie w latach 1945-1948.  „Onomastica” XLIII, 1998, s. 53-80.

6. Przejściowe nazwy miejscowe na Śląsku w latach 1945-1948 (na przykładzie Opolszczyzny). W: Najnowsze przemiany nazewnicze. Pod red. Ewy Jakus-Borkowej i Krystyny Nowik. Warszawa 1998, s. 165-174.

7. Przemianowania nazw miejscowych na Śląsku Opolskim w okresie międzywojennym. W: Region Śląsk Opolski. Wybrane problemy społeczne i gospodarcze, Opole 1999, s. 109-115.

8. Nazwy miejscowe i terenowe na Śląsku związane z chrześcijańskim kultem religijnym. „Śląsk Opolski”, Opole 2003, R. 13 nr 2: Z historii Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim. Pod red. nauk. Michała Lisa, s. 47-54.

9. Krakowska: ulica „…gdzie zatrzymał się czas”. W: Opole na przestrzeni wieków: historiografia wobec nowych metod badania dziejów miasta, pod red. Bernarda Linka i Krzysztofa Tarki, Opole 2008, s. 74-83.

10. Rola nazw miejscowych w oswajaniu przestrzeni społecznej. W:Między nostalgią a nadzieją. Dziedzictwo kulturowe w ujęciu interdyscyplinarnym. Red. Elżbieta Nieroba, Anna Czerner, Marek S. Szczepański, Opole 2009, s. 97-106 [autorka: Monika Choroś].

11. Ludzie i historia w nazwach ulic Opola, Opole 2010, 158 s.

12. Miejsca wspólne. W: Opole. Dzieje i tradycja. Pod red. Bernarda Linka, Krzysztofa Tarki i Urszuli Zajączkowskiej, Opole 2011, s. 219-234.

13. Miasto Opole i jego części. W: Opole. Dzieje i tradycja. Pod red. Bernarda Linka, Krzysztofa Tarki i Urszuli Zajączkowskiej, Opole 2011, s. 371-373.