Opole jako miejsce międzynarodowej dyskusji o mniejszościach narodowych i etnicznych
Przez dwa dni w Opolu toczyły się rozmowy poświęcone sytuacji mniejszości narodowych, etnicznych i językowych w Polsce. Debatowano o tożsamości i dziedzictwie kulturowym, edukacji mniejszościowej, stereotypach, językach, historii i demografii, a także o przemianach społeczno-politycznych i wynikających z nich wyzwaniach. „Kongres o Mniejszościach”, współorganizowany przez Uniwersytet Opolski, odbył się 23 i 24 września 2025 roku w Collegium Civitas UO, w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego oraz w Opolskim Urzędzie Wojewódzkim.
Wydarzenie nawiązywało do 20. rocznicy uchwalenia ustawy z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym – aktu prawnego fundamentalnego dla zachowania różnorodności kulturowej w Polsce. Dyskusje obejmowały zarówno perspektywę naukową, społeczną, jak i administracyjną. W kongresie uczestniczyli przedstawiciele środowisk akademickich, reprezentanci władz państwowych, organizacji mniejszościowych z Polski i Europy, a także wysłannik Komisji Praw Człowieka ONZ.
Obrady rozpoczęły się panelem pt. „Mniejszości narodowe i etniczne w Europie – wartość wielokulturowości”. Następnie odbyło się wyjazdowe posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, które miało miejsce w siedzibie Sejmiku Województwa Opolskiego na Ostrówku.
Część merytoryczna toczyła się w Collegium Civitas Uniwersytetu Opolskiego, gdzie zorganizowano forum naukowe z serią paneli dyskusyjnych, m.in.:
- „Mniejszości jako podmiot i przedmiot działania państwa”,
- „Mikrokosmos integracji europejskiej? Mniejszości na pograniczach europejskich”,
- „Prawa mniejszości narodowych i etnicznych: od teorii do praktyki”,
- „Rola języków regionalnych i mniejszościowych w zachowaniu tożsamości kulturowej”,
- „Edukacja mniejszościowa: wyzwania i perspektywy”,
- „Mniejszości narodowe i etniczne w życiu politycznym i społecznym”,
- „Reprezentacja mniejszości w mediach: wizerunki i stereotypy”,
- „Różnorodność językowa w Polsce. Kaszubi, Mazurzy, Podhalanie, Podlasianie i Ślązacy w świetle badań socjolingwistycznych”.
Drugiego dnia kongresu odbyło się forum pełnomocników wojewodów ds. mniejszości oraz przedstawicieli innych instytucji, w tym samorządów. Spotkanie poprowadził Departament Wyznań Religijnych i Mniejszości Narodowych i Etnicznych MSWiA, kierowany przez dr Katarzynę Kownacką.
Następnie, ponownie w Collegium Civitas, naukowcy kontynuowali dyskusje w ramach forum akademickiego. Tym razem tematy paneli obejmowały m.in.:
- „Mniejszości narodowe i etniczne w Europie – dzieje, kultura, dziedzictwo”,
- „Prawa mniejszości narodowych i etnicznych: od teorii do praktyki”,
- „Mniejszości narodowe i etniczne w życiu politycznym i społecznym”,
- „Wielokulturowość, integracja vs. odrębność: balans między ochroną tożsamości a uczestnictwem w społeczeństwie”,
- „Wyzwania współczesnych mniejszości: zmiany demograficzne, migracje i globalizacja”,
- „Między historią a przyszłością: dziedzictwo mniejszości”,
- „Ślązacy jako wspólnota tożsamości i języka. Perspektywy rozwoju debaty o śląskiej odrębności w kontekście przemian społeczno-politycznych w Polsce”.
Obrady zakończył panel podsumowujący zatytułowany „Europejska perspektywa dla mniejszości”.
Instytut Śląski w czasie Kongresu reprezentowali: dr Marek Mazurkiewicz, który pełnił funkcję głównego organizatora przedsięwzięcia, merytorycznie w obradach wzięły udział dr Agata Haas i dr Marzena Muszyńska, które przedstawiły temat: Słownik gwar śląskich” jako narzędzie ochrony dziedzictwa kulturowego i tożsamości regionalnej
Organizatorami kongresu były: Uniwersytet Opolski, Instytut Nauk o Polityce i Administracji UO, Samorząd Województwa Opolskiego, Wojewoda Opolski, Europejskie Centrum Badań nad Mniejszościami, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej, Instytut Śląski, Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych (oddział w Opolu) oraz Centrum Badań Granic i Regionu UO.
Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Marcin Kulasek oraz Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji Marcin Kierwiński. Patronat medialny sprawowały: TVP Opole, Radio Opole, Nowa Trybuna Opolska oraz Neues Wochenblatt. Organizację kongresu wsparło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Doskonała nauka II” (umowa nr KONF/SP/0628/2025/02 z 3 czerwca 2025 r.).
Projekty
Szukaj książek
Tego dnia w roku…
- 1750 – we Wrocławiu poświęcono ewangelicki kościół Opatrzności Bożej
- 1872 – oddano do użytku dwutorową linię kolejową łączącą Chorzów i Tarnowskie Góry
- 1901 – w Katowicach odbył się recital Ignacego Jana Paderewskiego
- 1905 – we wsi Biertułtowy (obecnie dzielnica Radlina) urodził się Karol Musioł (zm. 21 marca 1983 r. w Opolu), w latach 1953–1965 przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Opolu, inicjator wielu przedsięwzięć, m.in. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej, Dni Opola, wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Opola
- 1918 – w Cieszynie odbył się wiec, podczas którego mieszkańcy miasta deklarowali swoją przynależność do Polski







Rok 1945 na Śląsku
Kresowianie na Śląsku po 1945 r.
Interaktywna mapa miejsc pamięci
Serwis Opolskie Drogi do Wolności – kompendium wiedzy i powstaniach śląskich i plebiscycie na Górnym Śląsku


