Zapraszamy na otwarte zebranie naukowe z cyklu Środy w Instytucie Śląskim, które odbędzie się 22 marca 2023 r., o godz. 14.00 w sali 201 Instytutu Śląskiego.

Spotkanie będzie miało charakter jubileuszowy w związku z 90. rocznicą urodzin prof. Roberta Rauzińskiego.

Podczas spotkania Jubilatowi zostanie wręczona księga „Społeczeństwo w dobie przemian – studia interdyscyplinarne. Księga jubileuszowa profesora Roberta Rauzińskiego”, pod red. nauk. Józefiny Hrynkiewicz, Bartosza Kuświka i Brygidy Solgi”.

Profesor Robert Rauziński  – wybitny demograf i wrażliwy polityk społeczny

Robert Rauziński urodził się 18 listopada 1932 r. w Warszawie. Ojciec był prawnikiem, matka nauczycielką. Do roku 1939 mieszkał w Warszawie, Wilnie, Piotrkowie Trybunalskim i Siedlcach. W okresie okupacji mieszkał w ZSRR. Matka zginęła w czasie okupacji, natomiast ojciec – podczas pracy przymusowej w Niemczech. Po powrocie do Polski w ramach repatriacji, zamieszkał w Bydgoszczy, a potem w Gorzowie Wielkopolskim, gdzie ukończył szkołę średnią.

Studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Katowicach ukończył w 1956 r. ze stopniem magistra. W tym samym roku podjął zatrudnienie w Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu jako kierownik Zespołu Badań Demograficznych i Zatrudnienia. Pracę naukową rozpoczął w 1961 r. w Stowarzyszeniu Instytut Śląski w Opolu i powstającym przy nim Instytucie Naukowo-Badawczym. Trzy lata później (1964) na podstawie rozprawy pt. Przemiany w strukturze zawodowej ludności wiejskiej województwa opolskiego w latach 1950–1960 uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie (obecnie Szkoła Główna Handlowa). W tym okresie warsztat naukowy R. Rauzińskiego był ściśle związany z procesami demograficznymi zachodzącymi na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej. Prowadzone badania obejmowały procesy zasiedlenia województwa opolskiego, odbudowy biologicznej, pochodzenia regionalnego i etnicznego mieszkańców tego regionu, kształcenia i zatrudnienia, a także zagadnienie kształtowania się warstwy chłopsko-robotniczej, bilanse siły roboczej i prognozy demograficzne.

Stopień naukowy doktora habilitowanego  R. Rauziński uzyskał w 1976 r. w Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu w oparciu o pracę pt. Czynnik ludzki w gospodarce Śląska Opolskiego w latach 1950–1990.  W roku 1978 został zatrudniony w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Opolu (obecnie Politechnika Opolska), obejmując stanowisko kierownika Zakładu Ergonomii i Organizacji Pracy, a następnie Katedry Rynku Pracy i Kapitału Ludzkiego. Od tej pory działalność naukowa R. Rauzińskiego koncentruje się na badaniach przestrzennych związanych ze Śląskiem i obszarami województw nadodrzańskich. Są to badania, których głównym celem jest analiza uwarunkowań demograficznych związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym, przemian struktur społeczno-zawodowych, rynku pracy, edukacji, zdrowia oraz warunków życia lokalnych i regionalnych społeczności.

Po nadaniu tytułu profesora zwyczajnego w 1993 r. R. Rauziński skupia się na studiach nad emigracją zagraniczną ludności Śląska Opolskiego do Niemiec oraz ich wpływem na zaburzenia ruchu naturalnego ludności, osłabienie kondycji demograficznej rodzin i więzi społecznych. W roku 1993 podejmuje pracę w Zakładzie Demografii i Socjologii Uniwersytetu Opolskiego, a w 1999 – w Katedrze Polityki Ekonomicznej i Badań Regionalnych Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji (WSZiA) w Opolu oraz Katedrze Teorii Ekonomii Wydziału Zamiejscowego WSZiA w Tarnowskich Górach. Obecnie (2022) zawodowo związany jest z Instytutem Śląskim.

 

* * *

 

W pracy naukowej Robert Rauziński specjalizuje się w polityce społecznej i demografii. Jego badania koncentrują się na problematyce przemian struktur społeczno-demograficznych ludności Śląska, kształceniu i zatrudnieniu kadr kwalifikowanych, bezrobociu, zarządzaniu zasobami pracy, migracjach wewnętrznych i zagranicznych, warunkach pracy oraz sytuacji demograficznej mniejszości niemieckiej. Za szczególnie cenne należy uznać studia i badania, które poświęcone są sytuacji demograficznej obszarów przygranicznych, deformacjom demograficznym na obszarach wiejskich Śląska Opolskiego, emigracjom stałym i sezonowym do Niemiec oraz optymalizacji struktur zatrudnienia. Do twórczych osiągnięć badawczych R. Rauzińskiego należy zaliczyć analizę układu przestrzennego Śląska, związanego z prawidłowościami procesów demograficznych uzależnionych od pochodzenia etnicznego i narodowościowego ludności, oraz zastosowanie w badaniach demograficznych metody taksonomii wrocławskiej. Z wieloletnich badań R. Rauzińskiego wyłoniły się liczne tezy o niekorzystnych procesach demograficznych, wyludnianiu się obszarów przygranicznych,  nadmiernym odpływie ludności ze wsi, feminizacji i starzeniu się ludności obszarów wiejskich, negatywnym wpływie migracji zagranicznych na zaburzenia ruchu naturalnego ludności, dysproporcjach pomiędzy kształceniem a zatrudnieniem młodzieży i czynnikach kształtujących bezrobocie. Efektem badawczym tych osiągnięć jest opublikowanie ponad 450 prac naukowych, w tym 40 książek autorskich i współautorskich, licznych artykułów i komunikatów, a także skryptów i materiałów pomocniczych dla studentów z zakresu: demografii, polityki społecznej, socjologii pracy, problemów zatrudnienia i bezrobocia oraz planowania regionalnego. Wśród nich znajdują się między innymi następujące publikacje:

  • Rozwój demograficzny Śląska Opolskiego w latach 1950–1985 (1967),
  • Czynnik ludzki w gospodarce Śląska Opolskiego w latach 1950–1990 (1975),
  • Atlas demograficzny wsi Śląska Opolskiego 1950–1980 (cz. 1 – 1981, cz. 2 – 1982),
  • Ludność na Śląsku 1945–1990 (1991),
  • Ludność Nadodrza 1945–2000 (współautor Kazimierz Szczygielski – 1995),
  • Współczesne migracje zagraniczne ze Śląska Opolskiego w świetle stosunków narodowościowych i demograficznych (1999),
  • Społeczeństwo Śląska Opolskiego w latach 1989–2020 (aspekty demograficzne i społeczne) (2002),
  • Region migracyjny(wybrane aspekty demograficzne, społeczne i gospodarcze na przykładzie Śląska Opolskiego) (współautor Krystian Heffner, 2003),
  • Przemiany struktury demograficznej i społecznej ludności Śląska 1946–2002–2030 (współautor Agata Zagórowska, 2007),
  • Procesy i struktury demograficzne na Śląsku po II wojnie światowej (województwa dolnośląskie, opolskie i śląskie) (współautorzy Agata Zagórowska, Janusz Słodczyk, 2020),
  • Uwarunkowania demograficzne regionalnej polityki społecznej na Śląsku Opolskim do 2050 roku (2021),
  • Ocena powiązań stanu zdrowia ludności ze zmianami demograficznymi na Śląsku Opolskim (aspekty regionalne i lokalne). W: Region i rozwój regionalny w ujęciu interdyscyplinarnym, red. nauk. Brygida Solga i Brygida Klemens (2021).

 

Niezmiernie ważna i szeroka jest prowadzona przez Roberta Rauzińskiego działalność dydaktyczno-wychowawcza oraz związana z rozwojem kadry naukowej. Profesor wypromował liczne grono magistrów, a tylko w ostatnich dwóch dekadach był promotorem 6 prac doktorskich i recenzentem 20, a także recenzentem 8 przewodów i wniosków habilitacyjnych. Sporządzał recenzje i opinie wydawane w postępowaniu o nadanie tytułu naukowego profesora.

Robert Rauziński prowadzi wszechstronną działalność organizacyjno-naukową, będąc członkiem licznych gremiów naukowych, w tym:

  • Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego (w latach 1985–1991),
  • Komitetu Nauk Demograficznych PAN (od 1993),
  • Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN oraz Komisji Regionalnych Badań Społecznych Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN (od 1993),
  • Komitetu Badań nad Migracjami PAN (od 2011),
  • Rządowej Rady Ludnościowej (od 2006 ).

 

Za szeroką i wielopłaszczyznową działalność naukową i ekspercko-doradczą oraz dydaktyczną, a także aktywność społeczną R. Rauziński uzyskał liczne nagrody i wyróżnienia, w tym:

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975),
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej (1984),
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1985),
  • Medal Rodła (1990),
  • Nagrodę im. św. Franciszka Ksawerego „Żar Serca” (2001),
  • tytuł Honorowego Obywatela Województwa Opolskiego (od 2003 r.),
  • Medal im. Wacława Szuberta (2008),
  • Nagrodę im. Karola Miarki (2011),
  • odznakę honorową „Za zasługi dla statystyki Rzeczypospolitej Polskiej (2018),
  • odznakę honorową „Primus in Agendo” Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (2019).